Omawiamy rodzaje niepełnosprawności i ich znaczenie praktyczne

Czy wiesz, że niepełnosprawność może przybierać różne formy i wpływać na życie ludzi na wiele sposobów? Od ograniczeń fizycznych po trudności w komunikacji. Niepełnosprawności są zróżnicowane i często niewidoczne na pierwszy rzut oka. Poznanie różnych rodzajów niepełnosprawności to klucz do lepszego zrozumienia i wsparcia.

W tym artykule przyjrzymy się 6 głównym kategoriom niepełnosprawności, aby lepiej zrozumieć, z jakimi wyzwaniami zmagają się osoby z różnymi ograniczeniami oraz jakie zadania w poszczególnych obszarach życia społecznego stoją przed nami wszystkimi.

Naszym celem jest nie tylko edukacja, ale także budowanie empatii i świadomości. Każdy z nas, bez względu na to, czy osobiście doświadczamy niepełnosprawności, czy nie, przyczynić się do tworzenia środowiska społecznego. Warto potrafić to robić dobrze.

Z jakimi definicjami niepełnosprawności można się spotkać?

Pojęcie niepełnosprawność posiada wiele definicji. Odróżnia je kontekst, na którego potrzeby potrzebujesz zastosować ten termin. W wyborze najbardziej adekwatnego wyjaśnienia pomogą Ci modele teoretyczne: medyczny, prawny, społeczny lub zawodowy. W każdym z nich napotkasz koncentrację na innych aspektach ograniczeń w danym rodzaju niepełnosprawności.

W potocznym rozumieniu możesz rozpatrywać niepełnosprawność jako istotne zmiany funkcjonowania człowieka w wymiarze: psychicznym, intelektualnym, fizycznym lub też sensorycznym. Abyś mógł mówić o niepełnosprawności, zmiany te powinny być długotrwałe, wpływać na możliwość wykonywania codziennych czynności oraz na udział danej osoby w życiu społecznym stosownie do jej wieku. Niepełnosprawność możesz dzielić z uwagi na przyczynę, która wiąże się z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami, powstałymi w wyniku chorób, urazów, lub też starzenia się. Stopień niepełnosprawności związany jest zaś z zakresem możliwości funkcjonalnych i jest bardzo szeroki. Niektórych zmian nie zauważysz, niektóre zaś prowadzą do niemożliwości samodzielnego życia.

Czy jest związek między symbolem a rodzajem niepełnosprawności?

Stosowane w orzecznictwie od niepełnosprawności symbole wielu ludzi myli z rodzajami niepełnosprawności. Pomyłki te może i Tobie się zdarzają, gdyż istnieje ścisły związek między nimi. Symbole niepełnosprawności możesz stosować w obiegu formalnym i administracyjnym. Mają one skrócony system zapisu. Pomagają Ci więc szybko zidentyfikować obszar uszkodzenia.

Tym, co odróżnia symbol od rodzaju niepełnosprawności to zakres informacji. Rodzaj niepełnosprawności daje Ci wiedzę dotyczącą różnych uszkodzeń lub chorób wraz z przyczynami.

Jakie rodzaje niepełnosprawności wyodrębniamy?

W zależności od tego, jaka przyczyna dysfunkcji niepełnosprawności możesz ująć w 6 kategorii.

1. Niepełnosprawności intelektualne, które dotyczą osób z ograniczeniami funkcjonowaniu poznawczym oraz zdolnościach umysłowych. Dysfunkcja ta przekłada się zdolność do nauki oraz adaptację do różnorodnych wymagań. Przyczyn tych niepełnosprawności możesz upatrywać w czynnikach genetycznych, wad wrodzonych, powikłaniach chorób oraz zakażeń, różnego typu uszkodzeniach mózgu lub demencji.
2. Niepełnosprawności psychiczne, w których objawami są przede wszystkim zaburzenia zachowania oraz niezdolność do regulacji emocji lub myślenia. Przyczyny tego rodzaju dysfunkcji możesz wiązać z zaburzeniami osobowości, demencją, różnego typu chorobami psychicznymi: schizofrenią, nerwicą, depresją, zaburzeniami lękowymi, czy zespołami efektywnymi.
3. Niepełnosprawności komunikacyjne, oznaczają różnego typu problemy w komunikacji, które wynikają z 2 przyczyn. Problemów z mówieniem w związku z uszkodzeniami mózgu lub przetwarzania — afazją, jąkaniem się, oraz wadami narządu mowy – wad języka lub strun głosowych, stanów po operacji krtani, tracheotomii. Drugą przyczyną są problemy w komunikacji werbalnej i niewerbalnej powiązane z wadliwymi procesami w mózgu w postaci np. autyzmu lub mutyzmu.
4. Niepełnosprawności sensoryczne, które dotyczą narządów zmysłów. Przede wszystkim słuchu i wzroku. Najczęstszymi konsekwencjami uszkodzeń zmysłów z powodu choroby lub urazu, z którymi się spotkasz to niedosłuch lub głuchota, niedowidzenie lub ślepota. Niektóre osoby bywają głuchoniewidome.
5. Niepełnosprawności ruchowe, które wiążą się trudnościami w poruszaniu się. Mogą objawiać się problem w chodzeniu, dojściami w koordynacji ruchowej lub oznaczać i inne bariery fizyczne. Do przyczyn tej niepełnosprawności zaliczysz wszelkie urazy, paraplegię, tetraplegię, hemiplegię, amputacje, schorzenia neurologiczne, MPD, choroby reumatyczne lub zwyrodnienia.
6. Niepełnosprawności psychofizyczne w związku z przewlekłymi chorobami somatycznymi, który objawiają się różnego typu zmianami narządowymi oraz wpływem choroby przewlekłej na psychikę. Czynnikami powodującymi tego typu niepełnosprawność są przewlekłe schorzenia w obrębie różnych układów: krążenia, nerwowego, oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego, chorób zakaźnych i odzwierzęcych, nowotworów itp.

Pamiętaj! Wymieniony rodzaj niepełnosprawności może występować sam lub w dowolnych kombinacjach. Wiele niepełnosprawności dotyczy kilku obszarów naraz.

Gdzie praktycznie potrzebna jest wiedza o rodzajach niepełnosprawności?

Wiedzę rodzaje niepełnosprawności wykorzystasz:

• Zakładach pracy – abyś odpowiednio dostosował stanowiska do konkretnych potrzeb wynikających z danego rodzaju niepełnosprawności.
• Szkołach, placówkach pedagogicznych i na uczelniach – byś odpowiednio pracował z uczniem, stosował właściwe metody nauczania i kształcenia oraz stosował stosowne do potrzeb narzędzia pracy.
• Urzędach oraz wszelkich instytucjach, gdzie może pojawić się klient z niepełnosprawnością, byś odpowiednio udostępnił budynek i dostosował sposób obsługi do jego potrzeb.
• Obszarze stanowienia prawa, abyś wiedział, jakie rozwiązania będą wspierać, a nie kolidować z potrzebami.
• Obszarze wsparcia społecznego, abyś znał swoje uprawnienia i dostęp do określonej pomocy w zależności od rodzaju Twojej niepełnosprawności.

Komu jest potrzebna wiedza o rodzajach niepełnosprawności?

W codziennym życiu i praktyce zawodowej wiedzy o rodzajach niepełnosprawności jest potrzebna:

• Osobom niepełnosprawnym,
• Rodzinom i opiekunom osób z dysfunkcjami,
• Pracownikom służby zdrowia i terapeutom,
• Nauczycielom i pedagogom,
• Pracodawcom,
• Przedstawicielom organizacji pozarządowych,
• Pracownikom instytucji pomocowych,
• Członkom samorządów i rządu,
• Wszystkim przedstawicielom społeczności.

Krótko o rodzajach niepełnosprawności

Istnieje 6 głównych kategorii niepełnosprawności. Jest to:

• Niepełnosprawność psychiczna,
• Niepełnosprawność intelektualna,
• Niepełnosprawność ruchowa,
• Niepełnosprawność sensoryczna,
• Niepełnosprawność psychofizyczna,
• Niepełnosprawność komunikacyjna.

Wszystkie powyższe niepełnosprawności mają swoje odniesienie w symbolach niepełnosprawności, które w prawie zostały przedstawione w uproszczony sposób. Rodzaje niepełnosprawności są dużo szerszą kategorią, w której mieści się zarówno przyczyna, jak i konsekwencja określonych zmian w funkcjonowaniu. Szeroka wiedza o poszczególnych niepełnosprawności jest potrzebna wszystkim. Każdy z nas może być osobą niepełnosprawną lub zetknąć się z niepełnosprawnością bliskich, podopiecznych, pracowników, klientów bądź uczniów. Stąd istnieje potrzeba znajomości poszczególnych rodzajów niepełnosprawności, aby każdy wykorzystywał ją we właściwy sposób, dostosowując swoje oddziaływanie stosownie do potrzeb innych.

O autorze

Artykuł opracowany przez agencję pracy dla osób niepełnosprawnych My Wspieramy. Agencja pomaga w kojarzeniu pracodawców i pracowników z niepełnosprawnością, oferuje szeroką gamę usług. Dzięki tym działaniom wpływa na poprawę jakości życia osób z niepełnosprawnością i przyczynia się wspierania różnorodnego środowiska pracy. O działaniach agencji możesz przeczytać na jej stronie: https://mywspieramy.org