Najbardziej precyzyjną metodą cięcia metalu lub tworzywa sztucznego jest ta, która opiera się na skupionej wiązce światła o wysokiej energii. We współczesnym przemyśle coraz częściej sięga się po technologię laserową, aby sprostać rosnącym wymaganiom klientów w zakresie jakości, powtarzalności oraz tempa produkcji. W porównaniu z tradycyjnymi metodami, takimi jak cięcie mechaniczne, wykrawanie czy frezowanie, laser wyróżnia się wyjątkową precyzją i ograniczeniem niepożądanych odkształceń. Poznajmy ten rewolucyjny sposób na obróbkę metali.
Istota cięcia laserowego i różnice w porównaniu z tradycyjną obróbką
Cięcie laserem polega na skupieniu promienia świetlnego o bardzo wysokiej energii na powierzchni materiału, co powoduje niemal natychmiastowe miejscowe topienie lub odparowanie tworzywa. W efekcie powstaje niezwykle wąska i gładka krawędź cięcia, wolna od większych zadziorów czy deformacji mechanicznych. Taki mechanizm zdecydowanie odróżnia tę technologię od metod mechanicznych, gdzie styczność narzędzia z materiałem wywołuje siły tarcia mogące powodować niepożądane pęknięcia albo mikrodeformacje. Laser nie wywiera ciśnienia na obrabiany element, dlatego nie ma ryzyka zgniecenia czy rozwarstwienia przy bardziej kruchych tworzywach. W praktyce przekłada się to na wysoką powtarzalność uzyskiwanych konturów, co doceniają zwłaszcza branże takie jak motoryzacja, lotnictwo czy produkcja urządzeń elektronicznych. Rozbudowane badania przeprowadzone w 2023 roku przez Europejski Instytut Badań Przemysłowych wykazały, że liczba produktów z wadami wynikającymi z procesu cięcia może spaść nawet o 40% przy przejściu z metod tradycyjnych na laserowe. Technologia laserowa oferowana przez przedsiębiorstwo https://kelmet.pl/ cechuje się też mniejszym zużyciem narzędzi. Głowica tnąca nie styka się bowiem fizycznie z metalem czy tworzywem, co oznacza brak kosztownych oraz częstych wymian ostrzy. Wymaga natomiast specjalistycznej obsługi i szkoleń personelu, a także regularnych przeglądów systemu optyki. Największe ograniczenie tej metody wynika wciąż z wysokiego kosztu zakupu samej maszyny oraz z konieczności zapewnienia stabilnego źródła energii, jednak dla wielu przedsiębiorstw inwestycja ta staje się coraz bardziej opłacalna.
Znaczenie sterowania numerycznego i automatyzacji procesu
Wraz z rozwojem cięcia laserowego przeszły przemianę również systemy sterowania, które obecnie bazują w dużej mierze na rozwiązaniach CNC. Oprogramowanie komputerowe odpowiada za precyzyjne prowadzenie głowicy tnącej po zaplanowanej trajektorii, z uwzględnieniem parametrów takich jak moc promienia czy prędkość przesuwu. Dzięki temu można wytwarzać elementy o bardzo skomplikowanych kształtach, unikając błędów mogących wynikać z manualnego prowadzenia obrabiarki. W raporcie Światowego Forum ds. Automatyzacji Przemysłowej z 2022 roku wskazano, że połączenie cięcia laserowego z pełną automatyzacją linii produkcyjnych skraca łączny czas wytwarzania komponentów nawet o 25%. Maszyny zintegrowane z systemami automatycznego podawania i odbierania detali działają bez konieczności ciągłej ingerencji operatora, co zmniejsza ryzyko przestojów i kosztownych pomyłek. Tego typu rozwiązania można spotkać w szczególności w krajach wysoko uprzemysłowionych, gdzie deficyt wykwalifikowanych pracowników skłania przedsiębiorstwa do wprowadzania technologii wspierających. W kontekście bezpieczeństwa pracy niebagatelne znaczenie ma również fakt, że operatorzy nie muszą znajdować się bezpośrednio przy ostrzach czy gorących elementach maszyn. Zamiast tego nadzorują proces zdalnie, obserwując parametry na ekranie monitora.
Wpływ doboru mocy i rodzaju lasera na efekt końcowy obróbki metalu
Jednym z kluczowych czynników decydujących o jakości wykonania danego elementu jest dobór odpowiedniej mocy promienia laserowego, jak też zastosowanie właściwego typu źródła światła. W przemyśle wyróżnia się głównie trzy typy laserów: CO₂, światłowodowe (fiber) oraz dyskowe. Urządzenia CO₂ są często wykorzystywane przy obróbce metali oraz niemetali, zwłaszcza w średnim zakresie mocy, gdzie znakomicie sprawdzają się w cięciu cienkich blach i tworzyw sztucznych. W ostatnich latach popularność zyskują lasery światłowodowe, charakteryzujące się większą efektywnością energetyczną i mniejszymi kosztami eksploatacyjnymi – w wielu zastosowaniach bywają też bardziej uniwersalne, dzięki czemu pozwalają na obróbkę zarówno stali czarnej, nierdzewnej, aluminium, jak i niektórych metali kolorowych. Lasery dyskowe są relatywnie najmniej rozpowszechnione, jednak zapewniają wysoką stabilność wiązki i bardzo dobre parametry wytwarzania krawędzi, co doceniają producenci elementów maszyn oraz części lotniczych. Zgodnie z danymi Międzynarodowego Stowarzyszenia Technologii Laserowych, ponad 60% maszyn sprzedanych w 2023 roku w Europie to systemy fiber, co odzwierciedla rosnące zainteresowanie efektywnością pracy oraz możliwością obróbki różnorodnych materiałów. Ostateczny wybór rodzaju lasera zależy też od grubości i rodzaju ciętej blachy czy tworzywa. Przy cieńszych elementach wystarczą urządzenia o mniejszej mocy, natomiast w przypadku stali konstrukcyjnej o grubości kilkunastu milimetrów konieczne są lasery dużej mocy, sięgającej nawet kilkunastu kW.
Ekologia i redukcja odpadów w procesie cięcia
Cięcie laserowe kojarzy się nie tylko z precyzją, ale także z dążeniem do ograniczania strat materiałowych i minimalizowania negatywnego wpływu na środowisko. W tradycyjnych metodach obróbki, takich jak frezowanie czy toczenie, znaczną część odpadów stanowią wióry, które wymagają dalszej segregacji i przetwarzania. Laserowa technologia tnie bez styczności narzędzia z materiałem, przez co powstaje węższa szczelina i zdecydowanie mniejsza ilość odpadu. Ponadto brak konieczności stosowania chłodziw czy smarów zmniejsza zużycie środków chemicznych, co może przekładać się na mniej skomplikowane procesy utylizacji. Niewątpliwą zaletą jest również możliwość bardzo dokładnego “rozmieszczenia” kształtów na arkuszu blachy czy płycie tworzyw sztucznych, co pozwala na pełniejsze wykorzystanie surowca. W konsekwencji przedsiębiorstwa ograniczają koszty jego zakupu, a sama technologia przyczynia się do zmniejszania śladu węglowego.
Wyzwania i perspektywy dla branży laserowej
Mimo niewątpliwych zalet, cięcie laserowe wciąż napotyka na bariery, związane głównie z wysokim kosztem maszyn i stale rosnącymi wymaganiami w zakresie wydajności. Małe i średnie przedsiębiorstwa często obawiają się wydatkowania dużych kwot na zakup nowoczesnych systemów, choć równocześnie dostrzegają potencjalne korzyści w postaci szybszej produkcji i mniejszego ryzyka wad. Nie bez znaczenia jest też konieczność pozyskania wykwalifikowanego personelu, który potrafi właściwie zaprogramować urządzenia CNC i nadzorować ich pracę. W kolejnych latach można się spodziewać dalszego wzrostu zainteresowania rozwiązaniami umożliwiającymi połączenie cięcia laserowego z innymi metodami obróbki w ramach jednej, zautomatyzowanej linii produkcyjnej. Wszystko jednak wskazuje na to, że cięcie laserem stanie się jeszcze bardziej wszechstronne i dostępne, tworząc nowe standardy w obróbce metali i materiałów niemetalowych.
Metoda cięcia laserowego udowadnia, że w erze zaawansowanej technologii można uzyskiwać większą precyzję oraz wydajność niż kiedykolwiek wcześniej. Jej dalszy rozwój i upowszechnienie w różnych gałęziach przemysłu wyznaczają nowe standardy jakości i efektywności obróbki materiałów.